Heideggers Unterscheidung

Johann Tzavaras: “Heideggers Unterscheidung zwischen Zuhandenheit und Vorhandenheit”. Philosophisches Jahrbuch 96/2 (1989), pp. 367-371.

Για να δείτε ολόκληρο το άρθρο σε pdf, πατήστε εδώ.

Αυτό το άρθρο μεταφράστηκε από τον συγγραφέα και δημοσιεύτηκε στα Φιλοσοφικά Δημοσιεύματα 2015 με τίτλο: "Η διάκριση του Χάιντεγγερ μεταξύ πρόχειρων και απλώς παρευσκόμενων όντων". Για να διαβάσετε αυτή τη μετάφραση, πατήστε εδώ.

ΠΕΡΙΛΗΨΗ: Το άρθρο αυτό είναι μια ερμηνευτική προσπάθεια πάνω στη σχέση των εννοιών «προχειρότητα» (Zuhandenheit) – «παρεύρεση» (Vorhandenheit), έτσι καθώς αυτές αναλύονται στις §§ 15-16 του Είναι και Χρόνος του Μάρτιν Χάιντεγγερ.

Η προχειρότητα και η παρεύρεση είναι δύο τρόποι ύπαρξης των ενδόκοσμων μέσα στο περιβάλλον συναντώμενων όντων, και άρα δεν πρόκειται για δύο διαφορετικά πράγματα. Ο Χάιντεγγερ αρνείται να ονομάσει «πράγματα» τα πρόχειρα όντα, και αντί αυτού χρησιμοποιεί τον όρο «όργανα» (Zeug). Πρόκειται για έννοια συγγενική προς την αριστοτελική έννοια «όργανον», προς διευκρίνιση της οποίας αναφέρεται παραδειγματικά το ανθρώπινο χέρι χαρακτηριζόμενο από μια οντολογική προτεραιότητα απέναντι σε κάθε άλλο όργανο. Αλλά η Χαϊντεγγεριανή «προχειρότητα» δεν μπορεί να εκληφθεί ως ιδιότητα των πραγμάτων۰ ο όρος αφορά τον απόκρυφο χαρακτήρα των οργάνων ως κατεξοχήν τρόπο αποκάλυψής τους. Πρόκειται για το καθ’ εαυτό Είναι των οργάνων, κατά το μέτρο που αυτά μας είναι χρήσιμα. Αλλά αυτό το «καθ’ εαυτό Είναι» δεν πρέπει να συγχέεται με το Καντιανό «πράγμα καθ’ εαυτό» που βασίζεται στην προϋπόθεση μιας γνωσιακής σχέσης υποκειμένου-αντικειμένου. Ο οντολογικά «πρωτύτερος» της γνώσης, απόκρυφος χαρακτήρας των οργάνων είναι κατά τον Χάιντεγγερ μια αναγκαία συνθήκη για τη γνωριμία των παρευρισκόμενων πραγμάτων.

Ωστόσο καταδεικνύεται ότι η φιλοσοφική εννοιολόγηση της προχειρότητας των οργάνων δεν είναι ικανή να τους αποδώσει τον αφανή και οικείο χαρακτήρα της άμεσης πρόσβασης στο περιβάλλον, αλλά ανάγει τόσο τα πρόχειρα όσο και τα παρευρισκόμενα όντα σε μια οντολογική θεώρηση που έχει τον μεθύστερο, αποστασιοποιημένο χαρακτήρα της χουσσερλιανής «εποχής» (επέχειν).

Για να δείτε μια περίληψη αυτού του άρθρου σε αγγλική γλώσσα, πατήστε εδώ.

Για επιστροφή στα "Άρθρα - Επιστημονικές ανακοινώσεις" πατήστε εδώ.