Σχόλια στο Προοίμιο

Γιάννη Τζαβάρα: «Σχόλια στο Προοίμιο του Παρμενίδη». Εποπτεία 45 (1980), σελ. 311-326.

ΠΕΡΙΛΗΨΗ: Α) Ο αφηγηματικός χαρακτήρας του Προοίμιου περικλείει μια ιδέα, που είναι κεντρική για όλο τον στοχασμό του Παρμενίδη: πρόκειται για την πορεία προς το φως, για τη φανέρωση της αλήθειας. Αυτή η ιδέα επικυρώνεται και με ετυμολογική ανάλυση λέξεων όπως «πολύφημος» οδός, «πολύφραστοι» ίπποι. Β) Η πορεία προς την αλήθεια αντιπαρατίθεται σαν μια δριμύτατη κριτική προς την ομηρική περιπλάνηση του Οδυσσέα, που είναι μια ανίερη και πολυπλάνητη κίνηση. Γ) Μέσα από αντιθετικές προσωποποιήσεις της ημέρας και της νύχτας, του φωτός και του σκοταδιού, της αλήθειας και της δοξασίας, ο Παρμενίδης ανάγεται στην ενότητα του σύμπαντος, στο «εν και παν». Με ανάλογο τρόπο οι έννοιες υποβάλλονται μέσα από την περιγραφή των πραγμάτων, την αφήγηση των συμβάντων και τη χρησιμοποίηση υποδηλωτικών λέξεων. Για παράδειγμα, οι λέξεις «υπεδέξατο» (στίχος 22) και «δεξιτερή» (στίχος 23) υποδηλώνουν ακόμα και ετυμολογικά την ιδέα του δέχεσθαι, που ανάγεται αμέσως μετά (στον στίχο 30) στην έννοια του δοκείν. Δ) Μέσα από την έννοια της «κυκλικής» αλήθειας προσεγγίζεται η κεντρική θεωρία του Παρμενίδη, που συνίσταται στον ακίνητο, καθολικό και πεπερασμένο χαρακτήρα του ενός «εόντος».

Για να δείτε ολόκληρο αυτό το άρθρο (αντλημένο από τις σελ. 91-131 του βιβλίου:

Γιάννη Τζαβάρα: Το ποίημα του Παρμενίδη, "Δόμος", Αθήνα 1980), πατήστε εδώ.

Για επιστροφή στα "Άρθρα - Επιστημονικές ανακοινώσεις" πατήστε εδώ.