Ο σφαιρικός θεός του Εμπεδοκλή
Γιάννη Τζαβάρα
"Ο σφαιρικός θεός του Εμπεδοκλή"
Φιλοσοφικά Δημοσιεύματα 2015, σελίδες 1-18.
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Πρόκειται για επανειλημμένα επεξεργασμένη μορφή της διάλεξης που δόθηκε στην Αθήνα (26 Οκτωβρίου 1997), στο "Ιδεοθέατρον" του Αντώνη Αναστασάκη.
Ο σφαιρικός θεός που επινοήθηκε από τον Εμπεδοκλή τον Ακραγαντίνο δεν είναι ανεξάρτητος από τα τέσσερα "ριζώματα" (πυρ, γη, αήρ, ύδωρ), ούτε υπερέχει τούτων σαν μια μονοθεϊστική δύναμη. Δεν προκύπτει εξαιτίας αυτών των ριζών αλλά ούτε από δική του υπαιτιότητα (ως causa sui). Ακόμα λιγότερο υφίσταται σαν μια χρονικά περιορισμένη φάση του επονομαζόμενου κοσμικού κύκλου. Τι είναι λοιπόν; Ο "σφαίρος" είναι μια ποιητική-θεολογική επινόηση, όπως ακριβώς το όνομα "Ζευς" που αναπαριστά το ζέον πυρ και όπως τα υπόλοιπα θεϊκά ονόματα που αναπαριστούν τις υπόλοιπες ρίζες (δες απόσπ. Β6, 2-3 Diels-Kranz). Προκύπτει από μια σύνθεση των ριζών, καθόσον αυτές εναλλάσσονται και άρα δεν ακινητούν, και καθόσον αυτές δεν φθείρονται, αλλά παραμένουν μόνιμα μέσα σε έναν αιώνιο κυκλοτερή στρόβιλο (απόσπ. Β 17, 13). Ως τέτοιος αυτός ο θεός δεν έχει συλληφθεί ούτε ανθρωπομορφικά ούτε μέσω κάποιας υποστασιοποίησης.
ZUSAMMENFASSUNG
Der von Empedokles aus Akragas konzipierte sphärische Gott ist von den vier “Wurzeln” (Feuer, Erde, Luft und Wasser) nicht unabhängig und waltet nicht über ihnen wie eine monotheistische Macht. Er entsteht weder aufgrund der vier Wurzeln noch aufgrund eigener Kausalität (als causa sui). Um so weniger besteht er als eine zeitlich begrenzte Phase des sogenannten weltlichen Kreises. Was ist er denn? “Spairos” ist eine poetisch-theologische Inspiration wie der Name “Zeus”, der das heiße (ζέον) Feuer repräsentiert, und wie die übrigen Götternamen als Repräsentationen der übrigen Wurzeln (Frgm. B 6, 2-3). Er entsteht aus einer Zusammenfassung der Wurzeln, indem sie sich wechseln und daher nicht stehenbleiben, und indem sie nicht zerstört werden, sondern in ewigem kreisförmigen Wirbel bleiben (Frgm. B 17, 13). Als solcher ist dieser Gott weder anthropomorphisch konzipiert noch überhaupt hypostasiert.
Για να διαβάσετε ολόκληρο αυτό το άρθρο, πατήστε εδώ.
Για να επιστρέψετε στα Άρθρα - Επιστημονικές ανακοινώσεις πατήστε εδώ.