Έρωτας - Πόλεμος
Γιάννη Τζαβάρα: Έρωτας - Πόλεμος. Δοκίμιο κοσμοθεωρίας.
"Δωδώνη", Αθήνα-Γιάννινα 1993.
ΔΕΙΓΜΑ ΓΡΑΦΗΣ:
Για να δείτε τις παραγράφους 1-44 αυτού του βιβλίου, πατήστε εδώ.
Α) Περίληψη
Αυτή η μονογραφία είναι μια προσπάθεια συστηματικού στοχασμού στην περιοχή της Οντολογίας, που επεξεργάζεται βασικές φιλοσοφικές έννοιες όπως: έρωτας – πόλεμος – κόσμος – ήθος – αλήθεια. Στην Εισαγωγή προσδιορίζεται η έννοια του έρωτα ως ενοποιητικής δύναμης και η έννοια του πολέμου ως διασπαστικής δύναμης (σελ. 13) καθώς και η ερωτικο-πολεμική μέθοδος πρόσβασης σ’ αυτές ως αλληλένδετη συνύφανσή τους που αφορμάται από το όλο και επιδιώκει την επανειλημμένη επάνοδο σ’ αυτό.
Στο 1ο Κεφάλαιο διασαφηνίζονται περαιτέρω οι έννοιες έρωτας-πόλεμος ως δυνάμεις που αναπτύσσουν μια ευρύτατη δραστηριότητα στο μέγιστο όσο και στο ελάχιστο, άρα με έκτυπο τον χαρακτήρα της καθολικότητας. Οι έννοιες αποστασιοποιούνται από κάθε ανθρωπομορφισμό και ζωομορφισμό (σελ. 35-36), ιχνογραφείται ο ερωτικο-πολεμικός χαρακτήρας βασικών φιλοσοφικών μεθόδων, όπως είναι η Καντιανή κριτική και η Χεγκελιανή διαλεκτική (σελ. 43-52), και αντιπαραβάλλονται οι έννοιες έρωτας-πόλεμος προς το παραδοσιακό εννοιολογικό ζευγάρι μύθος-λόγος (σελ. 52-59).
Στο 2ο Κεφάλαιο εισάγεται η έννοια του κόσμου ως συναρμοσμένης τάξης, της οποίας ως συναρμόζουσες δυνάμεις προσδιορίζονται ο έρωτας και ο πόλεμος. Η έννοια του κόσμου διευρύνεται, έτσι ώστε να περιλαμβάνει τόσο τον μεγάκοσμο όσο και τον μικρόκοσμο, και μάλιστα να χαρακτηρίζεται τόσο από κίνηση (αλλαγή) όσο και από ακινησία, τόσο από ενότητα όσο και από πολλαπλότητα. Στην κατάντια, όπου έχει περιπέσει ο κόσμος μέσα στη σύγχρονη κοινή αντίληψη και χρησιμοποίηση, αντιπαρατάσσεται ως φωτεινό πρότυπο η Ηρακλείτεια σύλληψη του κόσμου (σελ. 82-88), ορίζεται ως βασικό χαρακτηριστικό του κόσμου η εκστατικότητα (σελ. 88-97) και διαπιστώνονται οι πολλαπλές εκφάνσεις ερωτικο-πολεμικά συναρμοσμένου κόσμου μέσα στον καθημερινό τρόπο ανθρώπινης διαβίωσης και μέσα στην επιστημονική ερευνητική δραστηριότητα (σελ. 97-109).
Στο 3ο Κεφάλαιο διευρύνεται η καθιερωμένη έννοια του ήθους, έτσι ώστε να αφορά όχι μόνο τον ανθρώπινο αλλά και τον έμψυχο και τον άψυχο κόσμο. Έτσι νοούμενο το ήθος αποτελεί διακριτικό γνώρισμα κάθε κάσμου, και ορίζεται ως συμπεριφορά που προκύπτει από σχετισμό έρωτα και πολέμου.
Τέλος στο 4ο Κεφάλαιο γίνεται ανάλυση στις έννοιες της ηδονής και του πόνου ως εύλογων (αλλά όχι μόνο έλλογων) κριτηρίων της ερωτικο-πολεμικής αλήθειας, δηλαδή ως έντονα βιωνόμενων χαρακτηριστικών ερωτικο-πολεμικής σύγκρισης και διάκρισης των όντων (σελ. 148). Παράλληλα ορίζεται η έννοια της αλήθειας ως κάτι εν-δια-φέρον, ως «αυτό που μας φέρει εντός και διαμέσου των πραμάτων» (σελ. 158) και πληρέστερα ως «ενιαία-και-δίχα-φερόμενη φορά» (σελ. 160-161).
Β) Στην εφημερίδα «Ελευθεροτυπία» της 23.2.1994 δημοσιεύτηκε η εξής παρουσίαση του Δημήτρη Σταμέλου:
ΓΙΑΝΝΗ ΤΖΑΒΑΡΑ: Έρωτας – Πόλεμος. Δοκίμιο κοσμοθεωρίας. Δωδώνη, Αθήνα, Σελ. 172.
Ο συγγραφέας είναι από τους σημαντικότερους σύγχρονους στοχαστές, με φιλοσοφικά δοκίμια που αναφέρονται σε καίρια προβλήματα της υπάρξεως. Στο δοκίμιό του αυτό ασχολείται με τις διάφορες διαστάσεις του έρωτα, με βασική προβληματική τη συνύφανση του έρωτα και του πολέμου ή στοιχεία γένεσης και φθοράς, ταυτοποίησης και διαφοροποίησης.
Κατά την άποψή του «η ερωτικο-πολεμική συμμετρία, δηλαδή ο ατομικο-κοινωνικός, σύψυχος και σύσσωμος, συμπληρούμενος με έρωτα πόλεμος, είναι δραστηριότητα που προσιδιάζει στο ανθρώπινο γένος και μάλιστα δραστηριότητα που το τιμά και το ανορθώνει σε πεδίο μάχης υπερανθρώπινο».
Με βάση φιλοσοφικές κυρίως θέσεις, αναλύει την ερωτικο-πολεμική κοσμογονία και κοσμοκαταστροφή, το ήθος ως ερωτική διαμάχη και τον μαχόμενο έρωτα, ενώ διερευνά την έννοια της ηδονής και του πόνου ως κριτήρια της ερωτικο-πολεμικής αλήθειας.
Πρόκειται για μία σε βάθος ανάλυση του θέματος, όπου επισημαίνεται η καθοριστική σημασία του Είναι μέσα στην καθημερινή πραγματικότητα και όπου οι ερμηνευτικές προσεγγίσεις εστιάζονται, κυρίως, στη σχολή του υπαρξισμού και στην ψυχολογία του βάθους.